Addis Ababa (Caasimada Online) – Hay’adda Cunnada Adduunka ee Qaramada Midoobay (WFP) ayaa shaaca ka qaaday in xaaladda nafaqo-darro ee ka jirta Itoobiya ay gaartay heer aad u halis ah, iyadoo malaayiin qof si degdeg ah ugu baahan yihiin gargaar.
Sida ay hay’addu sheegtay, in ka badan 4.4 milyan oo haween uur leh iyo carruur ah ayaa wajahaya khatar caafimaad oo aad u daran oo u baahan caawimaad nafaqo iyo caafimaad si looga hortago dhibaato hor leh.
Zlatan Milisic, oo ah agaasimaha WFP u qaabilsan Itoobiya, ayaa si qoto dheer uga hadlay dhibaatada baahsan ee dalka ka jirta.
Isagoo ka hadlayay shir jaraa’id oo ka dhacay xarunta QM ee Geneva, wuxuu xusay in heerka nafaqo-darrada carruurta ee gobollada Soomaalida, Oromada, Canfarta, iyo Tigray uu dhaafay xadka degdegga ah ee 15%.
Tani waxay muujinaysaa xaalad ka baxsan xadka caadiga ah oo u baahan tallaabo degdeg ah.
Milisic wuxuu carabka ku adkeeyay in Itoobiya ay wajahayso musiibooyin is xigxiga, kuwaas oo ay ka mid yihiin abaaro daba-dheeraaday, colaado hubeysan, iyo qulqulka qaxootiga oo sii kordhaya.
Arrimahan ayaa si weyn u saameynaya nolosha dadka nugul, gaar ahaan haweenka iyo carruurta, kuwaas oo aan lahayn wax difaac ah oo ay kaga hortagaan dhibaatooyinka daba-dheeraaday.
Saameynta gargaarka iyo caqabadda taagan
Inkastoo WFP ay dadaal weyn sameysay oo ay gaarsiisay gargaar cunto iyo nafaqo in ka badan 3 milyan oo qof horraantii 2025, haddana hay’addu waxay la daalaa-dhacaysaa caqabado xagga maalgelinta ah.
Waxaa lagu khasbay in la joojiyo daaweynta nafaqo-darrada ee loo waday 650,000 oo haween iyo carruur ah sababo la xiriira dhaqaale la’aan baahsan. Tani waxay muujineysaa heerka qatarta ah ee ay gaartay xaaladdu, iyadoo la ogyahay in dadkani ay yihiin kuwa ugu nugul bulshada.
Sidoo kale, howlaha loogu talagalay qaxootiga gudaha iyo kuwa ka yimid dalalka deriska ah ayaa wajahay halis weyn.
Waxaa la filayaa in cunto iyo caawimaad lacageed ay gabaabsi noqdaan bisha Juun, taasoo saameyn weyn ku yeelan karta nolosha 800,000 oo qof, oo ay ku jiraan 100,000 oo qaxooti ka yimid dalka Suudaan. Xaaladdan ayaa walaac weyn ku abuurtay hay’adaha gargaarka.
Hay’adda WFP waxay hadda dalbaneysaa in la helo $222 milyan si loo sii wado howlaha gargaarka ilaa bisha Sebtembar ee 2025. Ujeedada ugu weyn ayaa ah in la gaarsiiyo gargaar 7.2 milyan oo qof oo ku kala sugan gobollada ugu nugul ee dalka. Codsigan ayaa ah mid degdeg ah, maadaama waqtigu sii dhacayo, baahiduna sii kordheyso.
Milisic wuxuu sheegay in hay’addu ay haysato shaqaale tayo leh, gaadiid iyo awood howleed, balse waxa ka maqan ay tahay maalgelin ku filan oo fure u noqon lahayd wax ka qabashada baahida dhabta ah.
Wuxuu ugu baaqay beesha caalamka in aysan daahin, maadaama nolosha malaayiin qof ay halis ku jirto, lana heli karo xal haddii la isu gacan qabto waqtigan xaadirka ah.
Si kastaba, xaaladda Itoobiya ayaa ah mid u baahan feejignaan iyo gargaar degdeg ah, xilli ay nafaqo-darrada iyo gaajada sii fidayso, taas oo si weyn uga deyrinayaan hay’adaha caalamiga.
