Hordhac:
1. Sanaag
Gobolka Sanaag waa gobolka labaad ee ugu weyn Soomaaliya, wuxuuna u xuduud la leeyay Gobolada Waqooyi galbeed, Togdheer, Sool, Bari iyo Gacanka Cadmeed. Waxa ku nool dad ka badan nus malyuun qof (UNFPA 2014), wuxuuna leeyay cimilo iyo dabeecad kala gedisan, buura dhaadheer, xeebo banana, guban, iyo banaano fidsan.
Taariikh ahaan: sida ay tilmaamayan raadadka taariikheed ee ku duugan gobolka waxa ka jiri jirtay Ilbaxnimooyin fac weyn iyo xaddaarado qadiim ah, waxa kaloo ku yaal xabaalo ay ku asaasan yihiin awoowayaashii qabaa’ilka iyo beelaha Soomaliyeed badankood sida darted waxa loo yaqaan Dhulkii awoowayaasha .
Waxa gobolka muda fara badan ka talinaysay Boqortooyadii Morasaante (Warsangeli), waxana boqoradaas ugu caansanaa Suldaan Maxamuud Cali Shire oo isku xili ahayeen markii gumaysiga dalkeena yimi.
Waxa ka soo jeeda dad fara badan oo can ku ahaa halgankii xornima doonkii Soomaaliya, waxa ka loo jira Abwaano iyo gabyaa in badan midnimada iyo jiritanka Soomaliya maansooyin ka curiyey sida, Xaaji Aadan Afqalooc, ……. IWM.
2. Deeganada iyo Awoodaha Maamul
Gobolka Sanaag waxa uu ka koobnaa Waqtigii Dowladii dhexe ee Soomaaliya shan (5) degmo oo kala ah: 1. Degmada Laasqoray waxa dega Warsangeli, 2. Degmada Badhan waxa dega Warsangeli, 3, Dhahar Waxa dega warsangeli , 4. Degmada Ceergaabo waxa dega Warsangeli, Dhulbahante, Habarjeclo, habar yoonis iyo gahayle. 5. Degmada Ceel-afweyn waxa dega habar jeclo iyo Qayb sacad yoonis ah.
Degaan ahaan waxa dhulku u kala qayb san yahay 78% Warsangeli, 10% Habar jeclo, 6% Habar yoonis, 4% dhulbahante. 2% others. (Sanaag, P & P,2008).
Maamulada Puntland iyo Somaliland.
Ka mid noqashadii maamulada Puntland iyo Somaliland waxa keenay duruufo iyo bahidii xiliga jirtay oo ahayd inaanay jirin dowlad dhexe oo awood u leh hanashada iyo maamulka geyiga Soomaliyeed, sidaa darteed Bulshooyinka ku dhaqan Gobolka Sanaag waxay ku khasbanaayeen inay maamuladaas wax la qayb sadaan laakin waa ku hungoobeen waxayna kala kulmeen :
1. In aragtida maamulka Waqooyi ku dhisan yahay ay tahay mid ka soo horjeeda Haybta iyo Midnimada Soomaliya oo ah mid ay shacabka reer Sanaag u soo halgameen muddo badan, wax kasatana kala weyn.
2. Qadarin la’aan iyo xuquuqday ay ku lahayeen maamuladaas oo anay si toosa u helin.
waxa kaloo cad in ay maamulada Somaliland iyo Puntland ay ku fashilmeen inay soo gadhsiyaan gobolka horumar iyo nidaam maamul oo awood leh, waxa qudha ee ka jirin gobolkasna uu yahay nidaam taqliidiga ahee ay ka dhaxleen boqortoyooyinkii ka jiri jiriy, isgana lagu mareeyo duruufaha nololeed.
BULSHO DANAYNAYSA MIDNIMADA
Bulshada ku dhaqan Gobolka Sanaag aayaa ah mid aad u jecel oo danaynaysa midnimada iyo qaranimad Soomaaliya taasna waxa tusaale u ah:
1. Gobolka Sanaag waxa uu gabaad iyo saldhig u ahaa kacdoonkii Sayid Maxamed C/leh Xasan iyo Daraawiishtiisi ee lagu doonayey xornimada iyo Midnimada Soomaaliaya, waxayna saldhigyo ka sameysteen deeganada Badhan, Jiidali, Midhisho, …… IWM, sabatuna waxay ahayd dadka deegaankaas oo ay xoriyada iyo midnimadu Soomaalidu ku wayntahay, halgamayaashaana u arkaayey niman wada halgan muqadas ah.
2. Boqortooyooyinkii Gobolka ka talin jirtay waxay ahayeen kuwo ay ku weyntahay Soomalinimadu kana hortaga faragelinta shisheeyaha, waxan tusaale u ah Boqor Maxamuud Cali Shire markuu diiday inuu u hogaan samo awaamirtii guumaysiga Ingriiska waxa loo masaafuriyey jasiirada Sishal (Seychelles) taariikhdu markay ahayd May 1920.
3. Waxyaalaha lagu eedeeyo Xisbiga Wadani oo kamid ah xisbiyada ugu waaweyn Maamulka Somaliland iyo Hogaamiyihiisa C/raxmaan Ciro waxa kamid ah inuu yahay xisbi tageersan midnimad Soomaaliya; taasina waxa lagu sababeyn teegarada badan uu ku leeyahay qaybo kamid ah gobolka Sanaag oo ah bulsho jecel midnimad iyo is-haysadka Soomaalida.
4. Dabaal degyadayada iyo soo dhaweynta loo sameye doorashadii Madaxweyne Maxamed C/laahi Farmaajo iyo sannad guuradii ka soo wareegtay doorashadiisa oo aan badi meel kale laga samayn wadanka, taasina waxay ka dhalatay iyaga oo ka aaminsan inuu yahay hogaamiye soo ceelin kara midnimadii Soomaalida, arinkaana ka midha dhalin kara.
Guud ahaan Gobolka Sanaag ayaa ah kaydka dhaxalka iyo hiddaha Soomaaliya, Bulshadiisuna waa mid ku abtirsata Soomali weyn, Sidaa darteed waxay u heelan yihiin in la helo Dowlad Soomaliyeed oo xoog badan oo soo gaadha Gobolka isla markaan ay ka helaan xuquuqdii ay lahayeen.
Mohamed Said Farah (MSF). Badhan- Sanaag
Afeef: Aragtida qoraalkan waxa ay ku gaar tahay qofka ku saxiixan, kamana tarjumeyso tan Caasimada Online. Caasimada Online, waa mareeg u furan qof kasta inuu ku gudbiyo ra’yigiisa saliimka ah. Kusoo dir qoraaladaada caasimada@live.com Mahadsanid
